پتروشیمی تبریز

مجتمع پتروشیمی تبریز در زمینی به مساحت ۳۹۱ هکتار و ارتفاع ۱۳۶۲ متر از سطح دریا در جنوب غربی شهر تبریز، مجاور پالایشگاه تبریز واقع شده است. مالکیت این مجتمع تماماً به شرکت ملی صنایع پتروشیمی تعلق دارد. فعالیت های طراحی و مهندسی پتروشیمی تبریز در نیمه دوم سال ۱۳۶۸ و اولین عملیات نصب در سال ۱۳۷۱ آغاز گردید. بهره برداری از طرح، دی ماه سال ۷۵ آغاز و در فروردین ماه سال ۱۳۷۷ تکمیل شده است. کل اعتبارات هزینه شده تا مرحله راه اندازی معادل ۱۱۱۵ میلیون دلار و کل هزینه ریالی معادل ۵۴۱۰ میلیارد ریال بوده است که این اعتبارات ازمنابع داخلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی و از سیستم بانکی کشور تامین گردیده است.

این مجتمع در زمینه تولید مواد پلیمری و شیمیایی فعالیت می کند و محصولات اصلی آن انواع پلی اتیلن، پلی استایرن و ABS می باشد که در ۵ واحد تولید می شوند. در کنار این واحدها، واحد های سرویس جانبی نیز نیازهای اصلی این شرکت را فراهم می کنند. واحد مادر، واحد تولید الفین می‌باشد که خوراک دیگر واحدها را تامین می‌کند. مواد اولیه اصلی مجتمع عبارتند از نفتای سبک، نفتای سنگین، گاز مایع، اکریلو نیتریل، آلفا متیل استایرن، روغن معدنی و PBR . بخش عمده این مواد از پالایشگاه تبریز ، تهران و شرکت های تابعه NPC در جنوب کشور تهیه می گردد. آب مصرفی مجتمع توسط سازمان آب منطقه ای تبریز تامین شده و برق لازم در نیروگاه خود مجتمع تولید می شود.

اتیلن خوراک مهم این شرکت است و در واحدهای اتیل بنزن، بوتن و پلی اتیلن مصرف می‌شود. در واحد تولید مونومر استایرن، اتیلن با بنزن مخلوط و اتیل بنزن تولید می‌شود. اتیل بنزن پس از دهیدروژناسیون مونومر استایرن تولید می‌کند که در واحدهای تولید پلی استایرن (PS) و پلی آکریلونیتریل بوتادی ان استایرن (ABS) بکار می‌رود. از برش های نفتی، برش ۴ کربنه جدا و برای تولید بوتن استفاده می‌شود. بخشی از اتیلن به واحد BD فرستاده می‌شود. برش های ۲ و ۳ کربنه سوزانده می‌شود. در جدول زیر ظرفیت تولید واحدها به همراه شرکت های صاحب لیسانس آنها آورده شده است.

مشخصات واحدهای تولیدی پتروشیمی تبریز

واحد پلی اتیلن

پلی اتیلن پتروشیمی تبریز با تولید سالانه ۱۰۰ هزارتن در دو نوع پلی اتیلن سبک خطی (LLDPE) و پلی اتیلن سنگین (HDPE) در گریدهای مختلف با MFI بین ۰.۸ تا ۲۰ و چگالی‌های مختلف تولید می‌شود. نوع راکتور این واحد بصورت شبه پلاگ و در فاز گازی بستر سیال است. همانطور که در شکل زیر نشان داده شده است، از پایین راکتور گلابی شکل، گازهای اتیلن (و بوتن برای محصول LLDPE) وارد و با عبور از سطح کاتالیست های معلق، پلیمریزاسیون انجام می‌شود. این کاتالیست ها از نسل سوم کاتالیست های زیگلر ناتا می‌باشند. پلیمر از بالای راکتور خارج می‌شود، ولی Dust که همان ذرات کاتالیست می‌باشند، به دلیل کاهش سرعت گاز در بالای راکتور (بدلیل افزایش قطر راکتور) بیرون نمی روند. این فرایند بصورت پیوسته انجام می‌شود.

الویت های پژوهشی واحد پلی اتیلن بصورت زیر است:

• بررسی جایگاه، امکان تولید و تدوین دانش فنی گرید مناسب جهت تولید باک خودرو
• بررسی خواص پلی اتیلن برای پوشش لوله های فولادی و تولید صنعتی آن
• تولید گرید PE از نوع LLDPE قابل مصرف در روکش کابل های مخابراتی

واحد پلی استایرن

در واحد تولید پلی استایرن سه نوع پلی استایرن GPPS ، HIPS و EPS تولید می‌شود.

GPPS یا  General Purpose PS پلیمری آمورف و در نتیجه شفاف است و برای مصارف عمومی بکار می‌رود. این گرید مقاومت ضربه پایینی دارد. ظرفیت تولید این گرید ۲۵۰۰۰ تن در سال است. HIPS یا  High Impact PS کوپلیمر شاخه ای شده با پلی بوتادی ان رابر (PBR) است که مقاومت ضربه آن را افزایش داده است. ظرفیت سالیانه تولید این گرید ۴۰۰۰۰ تن می باشد. در تولید EPS یا Expand PS بدلیل وجود گاز پنتادی ان در حین پلیمریزاسیون، پلیمر بصورت متخلخل و با دانسیته کم تولید می‌شود. تولید سالیانه EPS معادل ۱۴۰۰۰ تن می‌باشد. EPS در راکتور بچ و بصورت سوسپانسیونی تولید می شود و محصولی بشکل دانه‌های ریز می‌دهد. این محصول شامل گریدهای ۱۰۰، ۲۰۰ و … ۶۰۰ می‌باشد. (گرید بزرگتر اندازه ریزتری دارد) واکنش‌های تولید پلی استایرن بصورت رادیکالی و در راکتورهای بچ انجام می‌شود. الویت های پژوهشی واحد پلی استایرن شامل موارد زیر می باشد:

• بررسی امکان تزریق پنتان به EPS بعد از اتمام پلیمریزاسیون و مطالعه خصوصیات محصول
• تولید آلیاژ HIPS/PE در مقیاس نیمه صنعتی با هدف افزایش ESCR و تست عملکردی با گریدهای مشابه رقبا
• استفاده از افزودنی ها در پروسه تولید HIPS به منظور افزایش براقیت سطح در گرید ۷۲۴۰
• تولید نانوکامپوزیت HIPS با نانو ذرات خاک رس و بهبود خواص آن
• بررسی تولید EPS با دانسیته پایین

واحد ABS

واحد ABS با ظرفیت تولید ۳۵۰۰۰ تن در سال برای تولید آکریلو نیتریل- بوتادی ان- استایرن که یک پلاستیک مهندسی است، ساخته شده است و در حال افزایش ظرفیت می‌باشد. برای تولید این پلیمر ابتدا آکریلو نیتریل و استایرن با هم مخلوط می‌شوند، سپس بوتادی ان به این مخلوط اضافه می‌گردد. (آکریلو نیتریل از خارج وارد می‌شود و بوتادی ان در واحد BD تولید می‌گردد.) الویت های پژوهشی واحد ABS در ذیل آورده شده است:

• تدوین دانش فنی تولید Bimodal ABS : بررسی فنی، اقتصادی روش های تولید ABS با توزیع اندازه ذرات Bimodal
• بررسی جایگاه و امکان استفاده از g-ABS بعنوان عامل اصلاح کننده مقاومت ضربه بصورت لاتکس در صنعت چسب سازی
• بررسی علل Fouling در بستر برج T-301 واحد BD و راهکارهای کاهش آن
• بهینه سازی سیستم کواگولاسیون در واحد g-ABS
• بررسی امکان کاهش زمان واکنش PBL و بهینه سازی شرایط بازیافت ترکیبات فرار در واکنش PBL