پلیمرهای غیر خطی

تعداد زیادی از پلیمرها به شکلی ساخته می‌شوند که در آنها، چندین هزار اتم در زنجیر‌های بلند، به صورت خطی، آرایش می‌یابند. با این حال، هیچ اجباری نیست که این زنجیر‌های بلند همگی خطی و مستقیم باشند. پلیمرها می‌توانند به شکل‌های دیگری هم آرایش یابند. در اینجا به برخی از آنها نگاهی می‌اندازیم.

شاخه‌ای شدن

همه ی پلیمرها خطی نیستند. گاهی اوقات، زنجیره هایی به زنجیر اصلی متصل شده اند، که از نظر طول، قابل مقایسه با زنجیر اصلی هستند. چنین پلیمری، پلیمر شاخه‌ای نامیده می شود. برخی از پلیمرها، مثل پلی‌اتیلن، می‌توانند به هر دو شکل شاخه‌ای یا خطی تولید شوند.

شبکه‌ای شدن

زنجیره‌های شاخه، بعضاً رفتارهای عجیبی از خود نشان می‌دهند. گاهی اوقات، هر دو سر زنجیره‌های شاخه، به زنجیرهای اصلی مولکول‌های پلیمر مجزایی متصل می‌شوند. اگر به تعداد کافی از زنجیره‌های شاخه، به دو مولکول پلیمر متصل شوند، ممکن است که کل زنجیر‌های پلیمری یک نمونه، به صورت یک شبکه­ی عظیم به یکدیگر متصل شوند. وقتی این پدیده اتفاق بیافتد، در واقع، کل نمونه، یک مولکول واحد است؛ مولکولی که از نظر اندازه شاید برای پر کردن دست شما، به قدر کافی بزرگ باشد. پلیمرهایی مانند این، پلیمرهای شبکه‌ای نامیده می‌شوند. بسیاری از لاستیک‌ها، نظیر پلی‌ایزوپرن و پلی‌بوتادی‌اِن، شبکه‌ای هستند.

یک تایر، در واقع، یک مولکول شبکه‌ای عظیم است؛ مولکولی بسیار بزرگ که برای بلند کردن آن، باید از هر دو دستتان کمک بگیرید. یک توپ بولینگ نیز فقط شامل یک مولکول است. آن تلفن های بزرگ سیاه رنگ و قدیمی را به یاد می آورید؟ بدنه ی آنها هم از یک مولکول تشکیل شده است.

ستاره ای شدن

بعضی اوقات، انتهای چندین زنجیره ی پلیمری در یک مرکز مشترک به هم متصل می شوند. چنین پلیمرهایی، پلیمرهای ستاره ای نامیده می شوند. آنها به عنوان مواد افزودنی، در روغن موتور به کار می روند.

دندریمرها

بعضی مواقع، اصولاً هیچ زنجیر اصلی ای وجود ندارد و یک پلیمر به روشی ساخته می شود که شاخه هایی روی شاخه های اولیه، و شاخه هایی دیگر از این شاخه ها رشد می نمایند. این پلیمرها، دندریمرها (Dendrimer) نامیده می شوند، و نام آنها از واژه ی باستانی یونانی، به معنای “درخت” گرفته شده است.

دندریمرها شکل‌هایی غیرعادی دارند که تصاویر زیبایی می‌سازد، و همچنین خواص غیرمعمولی دارند. دارورسانی، یکی از کاربردهای دندریمرها است. یک دندریمر بر پایه ی سیلیکون، می‌تواند مولکول‌های اکسیژن را در شاخه‌هایش به دام بیاندازد. دانشمندان امید دارند که بتوانند از این ویژگی در ساخت خون مصنوعی استفاده کنند. در آینده ی خیلی نزدیک، ممکن است دندریمرها به عنوان پوشش‌ها و/یا کاتالیست‌ها به کار روند.