my
سه شنبه، ۳ آبان ۱۳۹۰، دانشکده پلیمر و رنگ دانشگاه صنعتی امیرکبیر شاهد برگزاری یک گفتگوی چالشی میان دکتر شریف، رئیس دانشکده مهندسی پلیمر و مهندس محتشمی پور رئیس پیشین دفتر توسعه صنایع پائین دستی و مشاور مدیرعامل شرکت ملی پتروشیمی بود. اصلی ترین موضوع این گفتگو که بیش از دوساعت به طول انجامید بررسی ارتباط دانشگاه و صنعت و الزامات تحقق چنین ارتباطی بود. این برنامه به همت جمعی از دانشجویان دانشکده مهندسی پلیمر و رنگ دانشگاه امیرکبیر در قالب گروه علمی فرهنگی «بنیان» برگزار، برنامه ریزی و اجرا گردید. در ادامه مشروح این گفتگو را می خوانید.
صنعت پلیمر در کشور ایران در چه سطحی است؟ آیا فقط در سطح تولید وسایلی مثل سبد است یا تولیدات پیشرفته تر و به اصطلاح Hi-Tech مثل لنز چشم نیز داریم؟
مهندس محتشمی پور در پاسخ به این سوال اظهار داشت: “۲۴۰۰۰ واحد پلیمری در ایران وجود دارند که چیزی در حدود ۹۷% از آنان با نیروی انسانی کمتر از ۱۰ نفر فعالیت می کنند. بنابراین نمی توان توقع داشت که این واحدها از یک مهندس پلیمر بهره ببرند. حجم مصرف پلیمر در کشور چیزی در حدود ۵/۲ میلیون تن است و این در حالی است که مصرف پلیمر در کشور چین که در چند سال اخیر رشد زیادی کرده ۳۵ میلیون تن است. از سال ۸۴ به بعد واردات محصولات پلیمری از صادرات بیشتر شده و فاصله ی این دو در حال افزایش است و در چند سال گذشته واردات ما از کشور چین سالانه ۳۵% افزایش یافته است که بیشترین حجم آنرا کفپوش ها و دیوارپوش های پلیمری تشکیل می دهد.”
پس از ذکر مطالب فوق مهندس محتشمی پور افزود: “برای حل مشکلات این صنعت بخشی از نیرو و فعالیت دانشگاه باید صرف صنعت شود. نظام امتیازدهی به اساتید که فقط مبتنی بر مقالات ISI است، مشکل دارد؛ زیرا با این قوانین هر استادی که به صنعت و مسائل آن بپردازد ضرر می کند و از حرکت در مسیر ارتقاء باز می ماند.”
دکتر شریف در این باره پاسخ داد: “دانشگاه ها مخاطب صنعت نیستند، بلکه مخاطب شرکت های مهندسی می باشند. صنعت به کسی احتیاج دارد که ابتدا بتواند مشکل را به خوبی تشخیص داده، به سرعت آنرا حل کند و نمی تواند منتظر پژوهش استاد دانشگاه بماند. باید جایی برای حل سریع این مسائل وجود داشته باشد که این مراکز برای حل مشکلاتی که نیاز به پژوهش دارند به اساتید دانشگاه مراجعه کنند و متاسفانه این چرخه در ایران وجود ندارد. گذشته از این، امروز صنعت مشکلاتی دارد که یک مهندس پلیمر قادر به حل آنها نیست.”
وی افزود “یک مسئله ی دیگر این است که در ایران معیاری برای تمایز کالاها از نظر کیفیت وجود ندارد. در صورتی که چنین معیاری وجود داشته باشد مشتری می تواند تمایز کیفیت کالاها را درک کند و در این صورت حاضر خواهد بود که برای کیفیت بالاتر هزینه ی بیشتری بپردازد و این مسئله باعث می شود تولید کننده برای افزایش کیفیت محصولش به مهندس پلیمر نیاز پیدا کند.”
دکتر شریف افزود: “پزشک نمی تواند در خیابان به دنبال مریض برود. بلکه مریض باید مشکل خود را درک کرده سپس به پزشک مراجعه کند. در مسئله ی تولید هم این مسئله صادق است. در مهندسی ساختمان همه چیز تعریف شده است. نقش مهندس ناظر و… در ساخت یک ساختمان کاملاً مشخص است، اما در صنایع پلیمری چنین چیزی وجود ندارد.”
مهندس محتشمی پور بار دیگر درباره ی نظام ارتقای اساتید سوال خود را مطرح نمود که دکتر شریف در پاسخ گفت: “در قراردادهای پژوهشی صنعتی نظام صحیحی وجود ندارد و این باعث ایجاد فساد می گردد. مثلاً گاهی برای گرفتن یک پروژه ی پژوهشی باید رشوه داد و از روابط استفاده کرد. اما سیستم ISI این حسن را دارست که کسی شبهه ی فساد در آن ندارد و مثلاً نویسنده یک مقاله نمی تواند از آشنایی با داور مجله برای چاپ مقاله اش استفاده کند. بنابراین هنوز هم ISI محکم ترین شاخص است.”
مهندس محتشمی پور دراین باره گفت که مسئله فساد در مورد قراردادهای دولتی قابل قبول است. اما در مورد بخش خصوصی این طور نیست. البته طبق گفته دکتر شریف بخش خصوصی شاید ۱% از هزینه های پژوهشی دانشگاه را هم تامین نمیکند.
مهندس محتشمی پور درباره ی مشکلات موجود از حضار پرسید که آیا حاضرید لوارم خانگی زندگی تان را ایرانی بخرید؟ بزرگترین بازار محصولات پلیمری پیشرفته لوازم خانگی است و پس از آن صنعت خودروسازی که در این صنعت هم واردات قطعات خودروهای ساخت داخل (که بیش از ۶۵% شان در ایران تولید می شود) در سال گذشته ۴۵% افزایش یافته است.
دکتر رفیع زاده، از اساتید دانشکده مهندسی پلیمر دانشگاه امیرکبیر، در زمینه ی نظام ارتقای اساتید گفت: این آیین نامه ی دانشگاه است که استاد با دادن مقاله ارتقاء یابد و اساتیدی که به این آیین نامه عمل کنند و کاری را که در واقع رئیسشان ار آنها می خواهد انجام دهند ارتقاء خواهند یافت. وی همچنین مطالبی راجع به تفاوت آموخته های در دانشگاه و مسائل موجود در صنعت گفت: یک دانشجوی پزشکی پس از فارغ التحصیلی می توانند نسخه ای برای درمان یک بیمار داده آنرا تضمین کند، اما یک فارغ التحصیل پلیمر حتی اگر بتواند یک محصول ساده را بسازد نمی تواند کیفیت آن را تضمین کند. زیرا دانشجوی پزشکی پس از خواندن ۳ سال دروس پایه به تجربه ی آموخته های خود می پردازد و ۴ سال تحصیل دانشجوی مهندسی به منزله ی همان تحصیل علوم پایه است و باید با کار در صنعت تجربه کسب کند. بهمین دلیل است که مهندسین استخدامی شرکت نفت در دو سال اول کارآموز نامیده می شوند.
پس از بیان این مطالب مجری برنامه از طرفین خواست تا راهکار برای مشکلات ذکر شده ارائه دهند. آیا رابطه ی صنعت و دانشگاه نیاز به حلقه های واسطه دارند؟ در اینصورت این حلقه ها کدام اند؟
دکتر رفیع زاده در این مورد گفت: مفهوم دانشگاه که یک مفهوم عاریتی است هنوز در کشور ما درست جا نیفتاده. قدیمی ترین دانشگاه ما ۷۰ سال قدمت دارد، در حالی که قدیمی ترین دانشگاه های جهان ۵۰۰ تا ۶۰۰ سال قدمت دارند. بنابر این می توان دانشگاه را در ایران در مرحله ی نوجوانی دانست و درک جایگاه و وظایف آن به زمان نیاز دارد. وی اظهار امیدواری کرد فارغ التحصیلان این دانشگاه که غالبا وارد صنعت می شوند، پس از ورود به صنعت خواستگاه خود را فراموش نکرده، به بهتر شدن این ارتباط کمک کنند.
دکتر شریف نیز دراین باره گفت که به صنعتی شدن قائل است و بسیاری از اساتید هم تمایل دارند کاری بزرگ و ماندگار انجام دهند؛ اما مشکلات موجود گاهاً خارج از توان اساتید بوده و این کار را ناممکن می سازد.
مهندس محتشمی پور در اظهارات خود پس از این مطالب اشاره نمود که در وقت کوتاه باقیمانده مجال طرح راهکارها وجود ندارد و بیان راهکارها را به جلسات بعد موکول کرد. وی برای چندمین بار تاکید کرد که همه ی پژوهش های دانشگاه نباید بنیادی یا توسعه ای باشد و بخشی هم باید به تحقیقات کاربردی اختصاص داشته باشد. وی معتقد بود که حوزه ی پژوهش های دانشجویان کارشناسی باید کاربردی باشد نه پژوهشی و اگر دانشجو در مقطع کارشناسی به پژوهش های کاربردی نپردازد این تحقیقات روی زمین می ماند و تحقیقات دانشجو در مقاطع بعدی هم بکار نخواهدآمد. وی خاطر نشان نمود درزمان مسئولیت خود در واحد ماهشهر دانشگاه امیرکبیر، چنین مسئله ای را اجراء کرده و نتایج مثبتی گرفته است (در این مورد یکی از حضار اظهار کرد که دانشجوی کارشناسی ماهشهر بوده و پژوهش کاربردی هم انجام داده اما تحقیقات کاربردی او و دیگران بدون استفاده مانده و بکار گرفته نشده که مهندس محتشمی پور هم این مسئله را پذیرفت).
مجری برنامه اظهار کرد که این جلسه فتح باب بوده و سرفصل های زیر در آن مشخص شد:
- حلقه های مفقوده میان دانشگاه و صنعت
- اصلاح ساختار و ترکیب بودجه پژوهش در دانشگاه (با هدف توجه به پژوهش های کاربردی)
- آسیب شناسی توافقات پژوهشی بخش دولتی و خصوصی با دانشگاه
- آسیب شناسی نظام ارتقای اساتید و بازنگری نسبت به جایگاه مقالات ISI در نظام ارتقا اساتید