my
مواد پلاستیکی به دلیل دوام و پایداری زیاد در محیط زیست آلودگی های شدیدی را به وجود آورده و از سوی دیگر تجزیه ناپذیرند بنابراین بازیافت پلیمرها از لحاظ اقتصادی و زیست محیطی حائز اهمیت است.
مهمترین کاربردهای بازیافت پت در تولید الیاف پلی استر، ورق ظروف قطعات تزریقی بطری بسته بندی مواد غذایی و همچنین در دنیا ۶۰ درصد PET بازیافتی برای تولید الیاف است.
پلاستیکها ۱۰ درصد وزن ضایعات جامد را تشکیل می دهند
در این ارتباط یک کارشناس مسائل زیست محیطی با بیان اینکه بطری های نوشابه و آب معدنی، بخش عمده ای از حجم زباله های تولیدی روزانه جامعه را به خود اختصاص می دهند، گفت: در حال حاضر در تمام کشورهای پیشرفته دنیا کارخانه های تولید نوشابه و آب معدنی بطری های خالی را پس می گیرند.
محمد علی ظهیری با اشاره به اینکه بطری های نوشابه و آب معدنی از بدترین انواع زباله ها هستند، افزود: تجزیه این بطری ها در طبیعت به سالهای طولانی نیاز دارد و یکی از بدترین انواع زباله هستند که آسیب های جدی به محیط زیست، پرندگان و آبزیان می زنند.
وی اظهار داشت: در چند سال اخیر استفاده از بطری های پلاستیکی آب در کشور رواج فوق العاده‌ای پیدا کرده، درحالی که کسی به این نکته توجه ندارد که بطری های مزبور از آلود‌ه کنندگان اصلی محیط زیست هستند.
این کارشناس محیط زیست گفت: این بطری ها تجزیه نمی شوند و مدت های زیادی در طبیعت می مانند که خطراتی برای محیط زیست دارند، ضمن اینکه قرار گرقتن آنها در معرض حرارت بالا و یا سوزاندنشان، باعث آزاد شدن ترکیبات آلی آنها می شود که بسیار خطرناک است.
بطریهای نوشابه و آب معدنی از بدترین انواع زباله ها هستند
وی ادامه داد: اجرای طرح های همچون تولید الیاف پلی استر از ضایعات پت علاوه بر توسعه مراکز جمع آوری و تفکیک ضایعات پلاستیکی از قبیل بطری های نوشابه، آب معدنی و … در پاکسازی محیط زیست نیز نقش انکار ناپذیری دارد.
پلی استر به پلیمرهای اطلاق می شود که دارای گروه استر در زنجیره اصلی خود باشند، پلی استر می تواند به عنوان ماده اولیه محصولات مختلف با مصارف گوناگون مورد استفاده قرار گیرد. بطور مثال از پلیمر نوع سخت می توان برای تولید محصولاتی از قبیل صندلی، محافظ مواد غذایی و بطریهای نوشابه و موادی که احتیاج به پوشش طلقی دارند، استفاده کرد و پلیمر نوع نرم به دلیل داشتن خواص مکانیکی مطلوب مانند انعطاف پذیری می تواند در تهیه الیاف مصنوعی مورد استفاده قرار گیرد.
اسنفاده از الیاف پلی استر در بازار جهانی با نرخ رشد پنج درصد در سال در حال افزایش است با توجه به در دسترس بودن مواد اولیه طرح مزبورکه پلی استر گرید الیاف است تولید محصول با گرایش به بازار جهانی این نوع الیاف از اهمیت زیادی برخوردار است.
با توجه به سابقه حدود٣٠ سال تولید این محصول در ایران و وجود متخصصان، تکنیسین ها، کارگران ماهر، مجرب و همچنین وجود دانشکده های مختلف نساجی با رشته های پلیمریزاسیون، الیاف مصنوعی و تربیت کارشناسان و مهندسان عالی در این زمینه، نیازی به خرید تکنولوژی تولید از خارج نیست چرا که فروشنده ماشین آلات تمامی اطلاعات علمی و فنی مورد نیاز خاص این ماشینها را دراختیار خریدار قرار خواهد داد.
بروکراسی ادارای زائد اداری سدی آهنین در برابر تولید
با توسعه صنایع بالادستی پتروشیمی در کشور و ایجاد ظرفیتهای عظیم در این حوزه و به وجود آمدن مزیت نسبی در دسترسی به انواع مختلف مواد اولیه لازم برای صنایع مختلف پائین دست پتروشیمی و همچنین برای اشتغالزایی در داخل کشور و تولید سرمایه و ارزش افزوده بیشتر به نفع اقتصاد داخلی و رونق هر چه بیشتر صنعت و به ویژه صنعت نساجی باید کارخانجات و صنایعی جهت مصرف محصولات مختلف و متنوع صنایع پتروشیمی ایجاد شود.
با توسعه صنایع آب و نوشابه در داخل کشور و حرکت این صنایع به سمت بسته بندی محصولات با بطریهای از جنس پلی استر( PET ) روزانه بطور متوسط ۴۰۰ تا ۵۰۰ تن از این بطریها چه ساخت داخل کشور و چه وارداتی متاسفانه بصورت ضایعات وارد چرخه نامیمون و خطرناکی می شود.
در حال حاضر بدلیل عدم وجود فرهنگ تفکیک زباله و همچنین قوانین موثر زیست محیطی بخش اعظم این بطریها، زباله محسوب و به بدترین شکل ممکن یعنی دفن در زمین دفع می شوند.
در حالی که نه تنها از این مواد در صنایعی که ضرورت استفاده از مواد اولیه پلی استرنو ندارند ( مانند ایزوگام … ) استفاده نمی شود بلکه با دفع غیرمسئولانه و همچنین نابخردانه و دفن آن در زمین نه تنها ثروت قابل دسترسی از دست می رود بلکه با ضربه به محیط زیست موجب ایجاد بحرانهای شدید زیست محیطی برای فرزندان خواهیم شد.
دفع غیرمسئولانه ضایعات پلاستیکی موجب ایجاد بحرانهای شدید زیست محیطی می شود
در حال حاضر با توجه به سرمایه گذاری های انجام گرفته در صنعت نساجی ایران که میزان ارزی آن بیش از یک و نیم میلیارد دلار در دهه گذشته برآورد می شود، این صنعت در بخش های ابتدایی و انتهایی آن دچار گلوگاه و حلقه‌های مفقوده مهم و قابل ملا‌حظه ایست.
در بخش ابتدایی تولید الیاف نه تنها سرمایه گذاری در خور و متناسب با ظرفیتهای نساجی یا در حد و اندازه کشورهای دیگر انجام نشده بلکه ظرفیتهای موجود نیز طی دو دهه گذشته فرسوده و کارآیی لازم را ندارند.
صادرات انواع الیاف کمتر از ۱۰ درصد از کل صادرات نساجی کشور را شامل می شود که در مقایسه با واردات الیاف بسیار ناچیز است و در نتیجه تراز منفی تجاری شدیدی در زمینه الیاف و به ویژه الیاف پلی استر در کشور وجود دارد.
در مجموع شش سال بررسی در مجموع ۳۷۴ میلیون دلار و معادل ۲۷۸ هزار تن الیاف پلی استر در قالب تنها سه کد الیاف پلی استر که نشان دهنده واردات الیاف پلی استر منقطع (Staple) است، وارد کشور و همچنین در مجموع هفت سال ۲۳ میلیون دلار ( کمتر از ۷ درصد ارزشی ) و معادل ۲۴ هزار تن ( کمتر از ۹ درصد وزنی ) الیاف پلی استر در قالب تنها سه کد الیاف پلی استر که نشان دهنده صادرات الیاف پلی استر منقطع (Staple) است از کشور صادر شد.
این واقعیت نشان دهنده اینکه میزان تولید این الیاف در داخل کشور پاسخگوی نیاز آن نیست و مصرف این الیاف در کشور رو به رشد است.
آمار جهانی مصرف الیاف نساجی نشان می دهد پرمصرف ترین لیف جهان تا ۳۰ سال قبل پنبه و سپس پلی استر بوده و از آن ایام تاکنون سهم پنبه در این خصوص رو به افول بوده و آرام آرام جای خود را با پلی استر عوض کرده است، پس از پنبه و پلی استر با اختلا‌ف بسیار بالا‌یی الیاف نایلون، ویسکوز و اکریلیک قرار گرفته اند.
روند جهانی مصرف کل الیاف حاکیست که از چهار دهه قبل تاکنون سهم الیاف طبیعی از کل مصرف الیاف رو به کاهش و مصرف الیاف مصنوعی و به ویژه الیاف سنتزی روبه رشد بوده است.
آمار نشان می دهد که رشد مصرف الیاف از رشد مصرف الیاف مصنوعی ناشی شده است، مصرف جهانی الیاف از حدود ۱۵ میلیون تن در سال ۱۹۶۰ به حدود ۶۰ میلیون تن در سال ۲۰۰۳ رسیده که میزان مصرف آن طی چهار دهه چهار برابر شده است.
همچنین طی سه دهه گذشته سهم پلی استر از کل مصرف الیاف سنتزی از ۳۴ درصد به ۶۸ درصد افزایش و پلی‌آمیدها از ۴۰ درصد به ۱۳ درصد و اکریلیک از ۲۱ درصد به ۹ درصد کاهش یافته یعنی در حالی که سهم پلی‌استر دو برابر شده سهم الیاف نایلون و اکریلیک به ترتیب به کمتر از یک سوم و یک دوم کاهش یافته است.
روند جهانی تولید الیاف مصنوعی مشخص می‌کند که مصرف پلی‌استر طی سه دهه گذشته از رشد بالا‌یی برخوردار بوده و در حدود ۱۲ برابر افزایش یافته که این روند در سال های ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۰ میلا‌دی، رشد سریعتری داشته است.
هم اکنون الیاف پلی استر فیلا‌منت در حدود ۵۳ درصد و الیاف پلی استر استیپل ۴۷ درصد از کل مصرف پلی‌استر را به خود اختصاص داده اند.
در زمینه روند حاکم بر کشور ایران اطلاعات دقیق و مستندی در دست نیست اما آماری که توسط کمیته بین المللی مشورتی پنبه انتشار یافته حاکیست که تولید نخ های فیلا‌منت و ریسیده شده الیاف کوتاه از روندی مطابق با روند جهانی تبعیت می‌کند.
مصرف الیاف پلی استر در کشور مانند سایر نقاط جهان رو به رشد و تزاید است
بنابراین بطور قطع و یقین می توان ادعا کرد که مصرف الیاف پلی استر در کشور مانند سایر نقاط جهان رو به رشد و تزاید است.
یک پژوهشگر مسائل اقتصادی در این باره گفت: بدون شک سرمایه گذاری در صنعت پلـی استر کشور دستاوردهای شامل افزایش سطح ارزش افزوده چیپس پلی‌استر تولیدی، رفع نیازهای داخلی و کاهش یا قطع واردات، تکمیل زنجیره تولیدات نساجی کشور، تکمیل زنجیره ارزش افزوده مبتنی بر منابع نفتی و گازی و استفاده از مزیتهای نسبی کشور را به همراه خواهد داشت.
محمد ابراهیم خادمی افزود: از دیدگاه ملی پلی‌استر، یک کالا‌ی استراتژیک برای صنعت نساجی کشور و همچنین در امتداد صنایع پتروشیمی محسوب می شود که هم اکنون بیش از نیمی از نیاز داخلی آن توسط واردات رفع می شود.
وی ادامه داد: با توجه به افزایش تقاضا برای پلی استر هنوز سرانه مصرف آن در ایران ۲.۵ کیلوگرم در مقایسه با ۳.۱ کیلوگرم برای چین، ۶ تا ۹ کیلوگرم برای آمریکا، ژاپن و اروپای غربی و متوسط بالا‌ی سه کیلوگرم در جهان است.
به هر حال با توجه به پروژه های پتروشیمی فراوانی که در سالهای اخیر به بهره برداری رسیده یا در آینده به بهره برداری می رسند، عدم توجه کافی به صنعت الیاف مصنوعی به عنوان یکی از صنایع واسطه ای پتروشیمی می تواند موجب کند شدن این رشد شود.