نه تنها هر گروهی از اتمها در یک مولکول با بسامد خاص خود ارتعاش میکند، بلکه شش روش مختلف برای ارتعاش مولکولها وجود دارد. هر یک از این ارتعاشات میتواند در هر مولکولی رخ دهد، ولی بسته به ترکیب و آرایش مولکول، این ارتعاشات در بسامدهای متفاوتی رخ میدهند. این ۶ روش ارتعاش را میتوان در انیمیشن زیر دید.
توجه داشته باشید که گروه های مختلف اتم ها در بسامدهای متفاوتی ارتعاش می کنند، و یک گروه از اتم ها نیز می تواند به شش روش مختلف ارتعاش کند؛ و این یعنی تعداد زیادی حالت مختلف ارتعاش! در این صورت چگونه می توان اطلاعاتی از یک طیف مادون قرمز به دست آورد؟ راه حل این مسئله، آموختن از طریق سعی و خطا است. ما از راه گرفتن طیف مربوط به بسیاری از مواد خالص شناخته شده و مشاهده ی محل های جذب هر گروه، فهمیده ایم که جذب گروه های مختلف در کجای طیف اتفاق می افتد. سپس جداولی از این مقادیر تشکیل داده شده است و می توانیم با استفاده از این یافته ها طیف های خود را تحلیل کنیم. برای آشنایی شما، جدولی حاوی پرکاربردترین جذب های مادون قرمز و محل ظهور آنها در یک طیف، در زیر آمده است:
موارد مهم از جذبهای مادون قرمز
بسامد (cm-1) | نوع ارتعاش | ||
۱۸۷۰ – ۱۶۵۰ | کششی | carbonyl (C=O) stretch | کربنیل |
الکل ها | |||
۳۶۴۰ – ۳۲۵۰ | کششی | O-H stretch | |
۱۱۶۰ – ۱۰۳۰ | کششی | C-OH stretch | |
۱۴۴۰ – ۱۲۶۰ | خمشی (درون صفحهای) | C-OH in-plane bend | |
۷۰۰ – ۶۰۰ | خمشی (ارتعاش جنبانهای) | C-OH wag | |
آلکان ها | |||
۲۹۸۰ – ۲۸۵۰ | کششی | C-H stretch | |
۱۴۷۰ – ۱۴۵۰ | خمشی (ارتعاش جنبانهای) | CH2 wag | |
۷۴۰ – ۷۲۰ | خمشی (ارتعاش گهوارهای) | CH2 rock | |
۱۳۹۰ – ۱۳۷۰ | خمشی (ارتعاش جنبانهای) | CH3 wag | |
۱۴۷۰ – ۱۴۴۰ | خمشی (ارتعاش پیچشی) | CH3 twist | |
آلکن ها | |||
۳۰۴۰ – ۳۰۱۰ | کششی | =CH2 stretch | |
۹۵۰ – ۹۰۰ | خمشی (ارتعاش جنبانهای) | =CH2 wag | |
۱۶۶۵ – ۱۶۳۵ | کششی | C=C stretch (cis isomer) | |
۱۶۷۵ – ۱۶۶۵ | کششی | C=C stretch (trans isomer) | |
آمین ها | |||
۳۴۶۰ – ۳۲۸۰ | کششی | N-H stretch | |
۱۶۵۰ – ۱۵۹۰ | خمشی (ارتعاش جنبانهای) | NH2 wag | |
۱۱۹۰ – ۱۱۳۰ | کششی | C-N stretch | |
۵۱۰ – ۴۸۰ | خمشی (ارتعاش قیچیوار) | C-N-C scissor | |
استرها | |||
۱۲۹۰ – ۱۱۸۰ | کششی متقارن | C-O-C asymmetrical stretch | |
۶۴۵ – ۵۷۵ | خمشی (ارتعاش قیچیوار) | O-C-O scissors | |
ترکیبات نیترودار | |||
۱۵۷۰ – ۱۵۵۰ | کششی متقارن | NO2 symmetrical stretch | |
۱۳۸۰ – ۱۳۶۰ | کششی نامتقارن | NO2 asymmetrical stretch | |
۶۵۰ – ۶۰۰ | خمشی (ارتعاش قیچیوار) | NO2 scissors | |
۵۳۰ – ۴۷۰ | خمشی (ارتعاش گهوارهای) | NO2 rock | |
سولفون ها | |||
۱۱۷۰ – ۱۱۲۰ | کششی متقارن | SO2 symmetrical stretch | |
۱۳۶۰ – ۱۲۹۰ | کششی نامتقارن | SO2 asymmetrical stretch | |
۶۱۰ – ۵۴۵ | خمشی (ارتعاش قیچیوار) | SO2 scissors |